Trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang diễn ra mạnh mẽ và khó lường, việc tìm hiểu về những tác động của nó không chỉ là trách nhiệm mà còn là kiến thức nền tảng cho thế hệ tương lai. Bài văn “Thủy tiên tháng Một” trong chương trình Ngữ văn lớp 7, bộ sách Kết nối tri thức, chính là một tác phẩm quan trọng giúp các em học sinh nhận diện và suy ngẫm về vấn đề này. Bài viết này của CÔNG TY TNHH MÔI TRƯỜNG HSE sẽ cung cấp hướng dẫn chi tiết để Soạn Văn Bài Thủy Tiên Tháng 1, giúp các em dễ dàng trả lời các câu hỏi trong sách giáo khoa, từ đó hiểu sâu sắc hơn về thông điệp mà tác phẩm gửi gắm và tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường.
Phân Tích Bài “Thủy Tiên Tháng Một” Trước Khi Đọc
Trước khi đi sâu vào nội dung chính, việc khám phá những câu hỏi gợi mở sẽ giúp chúng ta có cái nhìn tổng quan về chủ đề và chuẩn bị tâm thế để tiếp nhận kiến thức.
Câu 1: Ảnh hưởng của thời tiết bất thường
Thời tiết trên Trái Đất luôn thay đổi bất thường với nhiều hiện tượng cực đoan như băng giá, mưa đá, hạn hán kéo dài hay ngập mặn nghiêm trọng. Những hiện tượng này tiềm ẩn vô vàn mối nguy cơ, gây nên nhiều thiệt hại khó lường về tài sản và cả tính mạng con người. Sự khắc nghiệt của thời tiết là lời cảnh báo rõ ràng nhất về sự mất cân bằng trong hệ sinh thái toàn cầu, đòi hỏi chúng ta phải có những hành động cụ thể để ứng phó.
Câu 2: Biến đổi khí hậu đe dọa đa dạng sinh học
Một nghiên cứu của trường Đại học vùng Đông Anglia (UEA) đã công bố trên tạp chí Biến đổi khí hậu tự nhiên (Nature Climate Change) vào ngày 12/5 cho thấy, hơn một nửa các loài thực vật và một phần ba các loài động vật phổ biến có thể đối mặt với mối đe dọa nghiêm trọng vào thế kỷ này do biến đổi khí hậu. Nghiên cứu này đã khảo sát 50.000 loài sinh vật phân bố rộng rãi trên toàn cầu và đưa ra dự báo đáng báo động: nếu không có biện pháp nào để giảm tình trạng nóng lên toàn cầu, một nửa số thực vật và một phần ba số động vật sẽ mất đi ít nhất một nửa môi trường sống của chúng vào năm 2080.
Điều này đồng nghĩa với việc các khu vực địa lý mà các loài thực vật và động vật phổ biến sinh sống sẽ thu hẹp đáng kể, dẫn đến sự suy giảm đa dạng sinh học trên toàn thế giới. Các loài thực vật, bò sát và đặc biệt là động vật lưỡng cư được dự đoán sẽ chịu ảnh hưởng lớn nhất. Những khu vực như vùng phụ Sahara Châu Phi, Trung Mỹ, Amazon và Australia có thể mất gần hết các loài động thực vật. Bắc Phi, Trung Á và Tây Nam châu Âu cũng được dự báo sẽ chứng kiến sự suy giảm lớn về số lượng loài thực vật.
Đọc Hiểu Văn Bản “Thủy Tiên Tháng Một”
Đi sâu vào nội dung bài học, chúng ta sẽ cùng khám phá những lập luận và dẫn chứng mà tác giả Cô Huỳnh Phượng đã sử dụng để làm rõ vấn đề biến đổi khí hậu.
1. Những cách gọi khác nhau về biến đổi khí hậu
Tác giả đã đề cập đến các cụm từ khác nhau để mô tả hiện tượng biến đổi khí hậu trên Trái Đất, bao gồm “sự nóng lên của Trái Đất” và “sự bất thường của Trái Đất”. Mỗi cách gọi đều mang một sắc thái riêng, nhưng cùng hướng đến việc diễn tả tình trạng khí hậu đang thay đổi nhanh chóng và khó lường.
2. Hiện tượng hoa Thủy tiên tháng Một nở bất thường
Tựa đề “Thủy tiên tháng Một” chứa đựng một lời giải thích sâu sắc về nhan đề của văn bản. Những bông hoa thủy tiên ở Bet-the-xđa, bang Ma-ri-lan, vốn thường nở vào tháng Ba, nhưng năm nay lại trổ bông từ đầu tháng Một. Đây chính là một biểu hiện rõ rệt của sự bất thường về thời tiết, một minh chứng cụ thể cho tác động của biến đổi khí hậu đến chu kỳ tự nhiên của vạn vật.
3. Giải thích hiện tượng hai thái cực thời tiết
Tác giả giải thích sự xuất hiện đồng thời của hai thái cực thời tiết (khô hạn và ẩm ướt) là do nhiệt độ trung bình toàn cầu tăng lên và Trái Đất nóng dần, dẫn đến quá trình đất bốc hơi nhanh hơn.
- Những khu vực vốn có khí hậu khô hạn tự nhiên sẽ trở nên khô cằn hơn nữa.
- Tốc độ bay hơi của nước tăng, đưa nhiều hơi nước hơn vào không khí. Do đó, những khu vực gần các diện tích mặt nước rộng lớn, nơi thường có lượng mưa cao, sẽ có xu hướng trở nên ẩm ướt hơn và lượng mưa lớn hơn.
4. Vì sao “nóng lên của Trái Đất” là cách gọi chưa chuẩn xác?
Việc sử dụng thuật ngữ “sự nóng lên của Trái Đất” có thể gây nhầm lẫn bởi những lý do sau:
- Nó gợi lên một sự đồng nhất, từ từ diễn ra, chủ yếu tập trung vào yếu tố nhiệt độ, khiến người ta lầm tưởng hiện tượng này là bình thường và không gây ra vấn đề nghiêm trọng.
- Thực tế, khí hậu Trái Đất diễn ra khác hẳn, không đồng đều trên các vùng địa lý khác nhau. Tốc độ biến đổi nhanh hơn nhiều so với biến đổi khí hậu tự nhiên trước đây, nhanh hơn khoảng thời gian để hệ sinh thái và xã hội có thể điều chỉnh kịp thời.
- Các tác động của nó ảnh hưởng tiêu cực nhiều hơn là tích cực đến đời sống con người, gây ra những thảm họa và thiệt hại nặng nề.
5. Cách trình bày trích dẫn tài liệu tham khảo
Để tăng tính xác thực và chuyên môn cho bài viết, tác giả đã sử dụng cách trình bày trích dẫn dài từ các nguồn tài liệu tham khảo uy tín. Ví dụ, trang CNN.com (ngày 07/8/2007) đã giới thiệu một báo cáo do Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) của Liên hợp quốc công bố, hoặc việc đề cập đến tập phim “Thoai-lai Dôn”. Những trích dẫn này giúp củng cố luận điểm và cung cấp thêm thông tin đáng tin cậy cho người đọc, đồng thời thể hiện tính nghiên cứu sâu rộng của bài viết.
6. Hiện tượng thời tiết cực đoan hiện nay
Xu hướng các hiện tượng thời tiết cực đoan ngày càng gia tăng và kéo dài đến tận mùa hè năm 2008. Điển hình là những cơn mưa lớn chưa từng thấy ở bang Iowa, khiến sông Cedar tràn bờ và trung tâm thành phố Cedar Rapids bị lụt nặng, với mực nước sông cao hơn mặt nước biển đến 9,1 mét. Các hiện tượng như lũ lụt, hạn hán, bão, cháy rừng… đang diễn ra với tần suất và cường độ ngày càng lớn, gây ra những hậu quả nghiêm trọng trên toàn cầu. Một ví dụ điển hình cho sự biến đổi bất thường của thời tiết chính là những đợt nắng nóng kỷ lục, khiến nhiệt độ tăng cao một cách đáng báo động.
Sau Khi Đọc “Thủy Tiên Tháng Một”
Phần này sẽ giúp chúng ta tổng kết lại những ý chính và suy ngẫm sâu hơn về thông điệp của bài viết.
Nội dung chính của văn bản Thủy tiên tháng Một
Bài văn tập trung nói về sự bất thường của Trái Đất, cụ thể là tình trạng nóng lên toàn cầu và những hệ lụy nghiêm trọng mà nó gây ra cho môi trường và đời sống con người.
Câu 1: Cụm từ khái quát nội dung chính
Trong văn bản, cụm từ có thể khái quát được nội dung chính của vấn đề mà tác giả muốn trao đổi chính là “Sự bất thường của Trái Đất”.
Câu 2: Ấn tượng về nhan đề “Thủy tiên tháng Một”
Nhan đề “Thủy tiên tháng Một” gợi cho em ấn tượng về sự kì lạ và bất ngờ. Khi đọc nhan đề, em có thể nghĩ rằng bài viết sẽ xoay quanh vẻ đẹp hoặc câu chuyện về hoa Thủy tiên, nhưng thực tế lại là một vấn đề khoa học nghiêm trọng về biến đổi khí hậu. Sự đối lập giữa vẻ đẹp của hoa và thực tế khí hậu bất thường tạo nên một điểm nhấn mạnh mẽ, khiến người đọc phải suy ngẫm về ý nghĩa của số 9 trong các con số về biến đổi khí hậu hoặc thậm chí là các con số trong tổng số loài bị đe dọa.
Câu 3: Bằng chứng về sự bất thường của Trái Đất
Tác giả đã làm sáng tỏ “Sự bất thường của Trái Đất” thông qua những bằng chứng cụ thể:
- Nhiệt độ trung bình Trái Đất tăng lên sẽ dẫn đến các hiện tượng thời tiết bất thường như nóng, hạn hán, bão, lũ lớn hơn.
- Những bông hoa thủy tiên ở Bet-the-xđa, bang Ma-ri-lan, thường nở vào tháng Ba nhưng năm nay lại nở từ đầu tháng Một, là một sự bất thường rõ rệt.
Dựa vào trải nghiệm riêng của em, có thể bổ sung thêm bằng chứng cho vấn đề này:
- Sự gia tăng tần suất và cường độ của các đợt nắng nóng khắc nghiệt, kéo dài hơn mọi năm.
- Lượng mưa lớn bất thường gây ngập lụt cục bộ ở nhiều đô thị.
- Tình trạng hạn hán xảy ra nhiều hơn ở các vùng nông thôn, ảnh hưởng đến sản xuất và sinh hoạt.
Câu 4: Mối quan hệ nhân quả trong biến đổi khí hậu
Trong văn bản, đoạn văn thể hiện rõ mối quan hệ nhân quả giữa các sự kiện thuộc loại “sự biến đổi cực đoan của thời tiết” là đoạn văn thứ hai (bắt đầu từ “Sự bất thường của Trái Đất” đến “trong sân nhà tôi”).
Em xác định như vậy vì đoạn văn này đã nêu rõ nguyên nhân: nhiệt độ trung bình toàn Trái Đất tăng lên. Từ đó dẫn đến các kết quả: các hiện tượng thời tiết bất thường như bão, lũ, mưa, cháy rừng… diễn ra dữ dội hơn, minh chứng bằng sự nở hoa thủy tiên sai mùa.
Câu 5: Dấu hiệu tác giả sử dụng tài liệu tham khảo
Các dấu hiệu chứng tỏ khi viết văn bản này, tác giả đã sử dụng nhiều tài liệu tham khảo cần thiết bao gồm:
- Trích dẫn thông tin từ trang CNN.com giới thiệu báo cáo của WMO (Tổ chức Khí tượng Thế giới).
- Đề cập đến tập phim “Thoai-lai Dôn” (The Day After Tomorrow).
- Các số liệu cụ thể về thiệt hại, nhiệt độ, lượng tuyết…
Câu 6: Ý nghĩa của việc dẫn số liệu
Tác giả đã đưa vào văn bản rất nhiều số liệu cụ thể:
- 23.000 ngôi nhà xây bằng gạch đất bị phá hủy.
- Ít nhất 62 người thiệt mạng.
- Đợt sóng cao đến 4,6 m.
- 68 hòn đảo của Man-đi-vơ bị ảnh hưởng.
- Nhiệt độ xuống -22 độ C.
- Tuyết rơi dày 25cm.
Việc dẫn các số liệu như vậy có ý nghĩa quan trọng trong việc chứng minh hậu quả nặng nề, khủng khiếp và mức độ nghiêm trọng của hiện tượng Trái Đất nóng lên. Những con số này giúp người đọc hình dung rõ ràng hơn về quy mô và tác động thực tế của biến đổi khí hậu, khiến thông điệp trở nên thuyết phục và chân thực hơn. Để giảm thiểu thiệt hại và duy trì cuộc sống ổn định, nhiều người tìm hiểu các phương pháp để đảm bảo sự thịnh vượng, bao gồm cả [lễ vật cúng thần tài mùng 10 hàng tháng] để cầu mong may mắn và an lành.
Câu 7: Cảm nhận và suy nghĩ của bản thân
Sau khi đọc bài viết, em cảm thấy lo lắng sâu sắc trước những hệ lụy khôn lường mà sự nóng lên bất thường của Trái Đất mang lại. Đồng thời, em thấy yêu và trân trọng Trái Đất nhiều hơn, tự nhủ bản thân sẽ luôn gìn giữ và góp phần nhỏ bé của mình để bảo vệ ngôi nhà chung của chúng ta.
Viết Kết Nối Với Đọc: Tác Động Của Biến Đổi Khí Hậu Tại Nơi Bạn Sinh Sống
Hiện nay, sự biến đổi khí hậu toàn cầu đang diễn ra ngày càng nghiêm trọng với những biểu hiện rõ nhất là sự nóng lên của Trái Đất, băng tan, nước biển dâng cao, bão lũ, sóng thần, động đất, hạn hán và giá rét kéo dài. Nguyên nhân chủ yếu dẫn tới việc biến đổi khí hậu là do sự thay đổi của môi trường tự nhiên, nhưng nguyên nhân có tác động lớn nhất lại chính là từ các hoạt động của con người.
Ở nơi em sống, thành phố Hà Nội, mật độ dân số gia tăng nhanh chóng cùng với nhu cầu nhà ở, lương thực tăng cao, và sự phát triển của các nhà máy xí nghiệp đã gây ra nhiều tác động tiêu cực đến môi trường. Sự mất cân bằng trong hệ sinh thái đã dẫn đến những thay đổi trong khí hậu toàn cầu. Từ vài năm trở lại đây, nhân loại phải đối mặt với nhiều mối đe dọa của thiên nhiên: tình trạng hạn hán kéo dài ảnh hưởng nghiêm trọng tới cây trồng vật nuôi, lũ lụt, thiên tai, ô nhiễm môi trường sinh thái, thiếu nước sinh hoạt hoặc ô nhiễm nguồn nước kinh tế, ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống của nông dân.
Vì vậy, chúng ta cần chủ động nâng cao ý thức bảo vệ môi trường bằng những hành động thiết thực như trồng nhiều cây xanh, tiết kiệm năng lượng, giảm thiểu rác thải và tuyên truyền mọi người cùng có ý thức bảo vệ môi trường sống.
Kết Luận
Bài văn “Thủy tiên tháng Một” không chỉ là một tài liệu học tập trong môn Ngữ văn mà còn là một lời cảnh tỉnh mạnh mẽ về thực trạng biến đổi khí hậu toàn cầu. Qua việc soạn văn bài Thủy tiên tháng 1, chúng ta không chỉ nắm vững kiến thức văn học mà còn được trang bị những thông tin quan trọng về khoa học, từ đó nhận thức rõ hơn về trách nhiệm của bản thân trong việc bảo vệ môi trường sống. Mỗi hiện tượng bất thường, dù nhỏ nhất như bông thủy tiên nở sai mùa, đều là một mảnh ghép trong bức tranh lớn về một Trái Đất đang “ốm”. CÔNG TY TNHH MÔI TRƯỜNG HSE mong rằng thông qua bài viết này, các em học sinh và quý độc giả sẽ có thêm hành trang kiến thức, đồng thời biến nhận thức thành hành động cụ thể để góp phần giữ gìn hành tinh xanh của chúng ta. Hãy cùng nhau chung tay bảo vệ môi trường để thế hệ tương lai có thể tận hưởng một cuộc sống an lành và bền vững.
Tài liệu tham khảo
- Sách Giáo khoa Ngữ văn lớp 7, Tập 2, Bộ Kết nối tri thức với cuộc sống.
- Báo cáo của Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) trên CNN.com (ngày 07/8/2007).
- Tạp chí Biến đổi khí hậu tự nhiên (Nature Climate Change), bài nghiên cứu của Đại học vùng Đông Anglia (UEA).
- Tập phim “The Day After Tomorrow”.