Câu chuyện “Cô bé bán diêm” của đại văn hào Đan Mạch H.C. An-đéc-xen là một trong những tác phẩm kinh điển của văn học thế giới, chạm đến trái tim của hàng triệu độc giả qua nhiều thế hệ. Đặc biệt, đây là một trong những bài học đầy ý nghĩa được đưa vào chương trình Ngữ văn lớp 6, giúp các em học sinh không chỉ trau dồi khả năng đọc hiểu, phân tích văn học mà còn nuôi dưỡng tâm hồn, lòng trắc ẩn. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng đi sâu phân tích tác phẩm bất hủ này, khám phá những giá trị hiện thực và nhân đạo mà câu chuyện mang lại, đồng thời hiểu rõ hơn về số phận và những ước mơ giản dị của Cô Bé Bán Diêm Lớp 6 nghèo khổ trong đêm giao thừa giá lạnh.
I. Bối Cảnh và Hoàn Cảnh Éo Le Của Cô Bé Bán Diêm
“Cô bé bán diêm” mở ra trong bối cảnh đêm giao thừa cuối năm cũ, một thời khắc thiêng liêng và ấm áp của mọi gia đình, nhưng lại là một màn đêm buốt giá, đen tối cho nhân vật chính. Giữa những ánh đèn lung linh từ các cửa sổ và mùi ngỗng quay thơm lừng khắp phố, một cô bé bán diêm mồ côi mẹ, đầu trần, chân đất, bụng đói, đang dò dẫm bước đi.
Em bị đẩy vào hoàn cảnh khốn khổ do gia đình sa sút. Khi bà nội còn sống, em cũng từng có một tổ ấm đầy đủ, được đón giao thừa ấm cúng. Nhưng sau khi bà qua đời, gia sản tiêu tán, em cùng cha phải sống chui rúc trong một xó tối tăm, luôn chịu đựng những lời mắng nhiếc, chửi rủa. Áp lực bán diêm để kiếm tiền trở thành gánh nặng lớn trên đôi vai non nớt của em. Suốt cả ngày em không bán được bất kỳ bao diêm nào, đồng nghĩa với việc không dám về nhà vì sợ đòn roi của người cha độc ác. Ngay cả ở nhà cũng chẳng khá hơn, với gió lạnh vẫn luồn lách qua những kẽ hở trên vách, khiến đôi bàn tay nhỏ bé của em đã cứng đờ vì giá rét. Đây là một chi tiết quan trọng, mở ra câu chuyện đau lòng về số phận bất hạnh của cô bé bán diêm lớp 6 và sự thờ ơ của xã hội.
II. Những Giấc Mơ Lấp Lánh Từ Ngọn Lửa Diêm Bé Nhỏ
Trong cái lạnh buốt xương, cô bé tìm đến nguồn hơi ấm duy nhất mà em có: những que diêm trong bao. Mỗi lần que diêm được quẹt lên, không chỉ mang lại chút hơi ấm vật lý ngắn ngủi mà còn mở ra một thế giới mộng tưởng kỳ diệu, xoa dịu nỗi đau và khao khát của em.
1. Giấc Mơ Về Lò Sưởi Ấm Áp
Que diêm đầu tiên được quẹt. Ngọn lửa nhỏ ban đầu xanh lam, rồi dần trắng ra, rực hồng lên, sáng chói như than hồng. Trong ánh sáng kì diệu đó, em bé tưởng chừng như đang ngồi trước một lò sưởi bằng sắt với những hình nổi bằng đồng bóng nhoáng, lửa cháy nom đến vui mắt và tỏa ra hơi nóng dịu dàng. Cảm giác dễ chịu, ấm áp lan tỏa, xua tan đi cái lạnh tê tái. Giấc mơ này thể hiện khát khao cơ bản nhất của một đứa trẻ trong đêm đông: được sưởi ấm, được che chở khỏi giá rét.
Nếu cần tham khảo thêm các bài soạn văn lớp 6 khác, bạn có thể tìm hiểu về soạn văn lớp 6 bài Thánh Gióng ngắn gọn.
2. Giấc Mơ Về Bàn Tiệc Thịnh Soạn
Lò sưởi vụt tắt, đưa em trở về với thực tại phũ phàng. Em lại đánh liều quẹt que diêm thứ hai. Lần này, bức tường lạnh lẽo như biến thành một tấm rèm vải màu. Qua đó, em nhìn thấy một bàn ăn đã dọn sẵn, khăn trải bàn trắng tinh, bát đĩa sứ quý giá và đặc biệt là một con ngỗng quay béo ngậy. Điều kỳ diệu hơn là con ngỗng nhảy ra khỏi đĩa, mang theo cả dao ăn, phuốc-sét cắm trên lưng, tiến về phía em bé.
Hình ảnh: Cô bé bán diêm mơ về một bữa ăn thịnh soạn với ngỗng quay trong đêm giao thừa lạnh giá, biểu tượng cho khát vọng được ăn no, đủ đầy.
Giấc mơ này phản ánh nỗi đói cồn cào, khát khao được ăn uống no đủ, được hưởng một bữa tiệc đêm giao thừa như bao đứa trẻ khác. Nhưng rồi, que diêm tắt, mọi mộng tưởng tan biến, chỉ còn lại phố xá vắng teo, lạnh buốt, và sự lãnh đạm của những người qua đường ấm áp.
3. Giấc Mơ Về Cây Thông Noel Lộng Lẫy
Không nản lòng, em lại quẹt que diêm thứ ba. Lần này, một cây thông Nô-en to lớn, trang trí lộng lẫy hơn cả cây em từng thấy qua cửa kính nhà buôn giàu có hiện ra. Hàng ngàn ngọn nến sáng rực, lấp lánh trên cành lá xanh tươi, cùng rất nhiều bức tranh màu sắc rực rỡ. Cây thông Noel là biểu tượng của niềm vui, hạnh phúc gia đình và những món quà trong dịp lễ Giáng sinh – những điều xa xỉ mà cô bé chưa bao giờ được tận hưởng.
Tuy nhiên, khi em vừa đưa tay về phía cây, diêm lại tắt. Các ngọn nến trên cây thông bay lên, biến thành những ngôi sao trên trời. Chi tiết này dẫn dắt đến một giấc mơ khác, sâu sắc và ý nghĩa hơn.
4. Giấc Mơ Về Bà Nội Hiền Hậu
Khi các ngọn nến biến thành sao, em bé chợt nhớ lời bà nội hiền hậu (người độc nhất yêu thương em) từng nói: “Khi có một vì sao đổi ngôi là có một linh hồn bay lên trời với Thượng đế”. Điều này gợi lên nỗi nhớ khôn nguôi về người bà đã mất và sự khao khát tình yêu thương. Em quẹt que diêm thứ tư. Trong ánh sáng xanh tỏa ra, em thấy rõ ràng hình ảnh bà nội đang mỉm cười với mình.
Em reo lên, cầu xin bà cho mình đi cùng, vì em biết rằng khi diêm tắt, bà cũng sẽ biến đi như lò sưởi, ngỗng quay và cây thông Noel. Em van xin bà đừng bỏ mình lại nơi lạnh lẽo này, hãy xin Thượng đế chí nhân cho em về với bà. Giấc mơ này không còn là về nhu cầu vật chất mà là khát vọng về tình yêu thương, sự an ủi và một nơi trú ngụ vĩnh viễn khỏi mọi khổ đau.
Hình ảnh: Cô bé bán diêm trong khoảnh khắc gặp lại bà nội trong ánh sáng diệu kỳ của ngọn diêm, thể hiện khát khao được yêu thương và chở che.
III. Cái Chết Thanh Thản và Hiện Thực Phũ Phàng
Để níu giữ hình ảnh bà nội, để không phải đối mặt với thực tại nghiệt ngã, cô bé đã quẹt tất cả những que diêm còn lại trong bao. Diêm nối nhau chiếu sáng rực như giữa ban ngày, và bà nội hiện ra to lớn, đẹp lão hơn bao giờ hết. Bà cụ cầm lấy tay em, rồi hai bà cháu bay vụt lên cao, cao mãi, thoát khỏi mọi đói rét, đau buồn. Họ đã về chầu Thượng đế, tìm thấy niềm hạnh phúc vĩnh cửu.
1. Cái Chết Trong Mộng Tưởng
Cái chết của cô bé bán diêm lớp 6 không hề bi lụy mà ngược lại, rất thanh thản và đầy mơ ước. Em ra đi trong vòng tay yêu thương của bà, trong ánh sáng lung linh của hàng ngàn ngọn diêm, trong giấc mơ về một thế giới tốt đẹp hơn. Đây là một cái chết được văn học hóa, thể hiện niềm tin vào sự giải thoát và hạnh phúc ở một thế giới khác.
2. Sự Thờ Ơ Của Xã Hội
Sáng hôm sau, khi tuyết vẫn phủ kín mặt đất và Mặt Trời lên trong sáng chói chang, mọi người vui vẻ ra khỏi nhà. Họ tìm thấy thi thể của cô bé ngồi dựa vào xó tường, đôi má hồng và đôi môi đang mỉm cười. Em đã chết vì giá rét trong đêm giao thừa, giữa những bao diêm đã đốt hết nhẵn.
Hình ảnh: Cảnh tượng cô bé bán diêm qua đời trong đêm giao thừa, xung quanh là những que diêm đã cháy hết, một biểu tượng của sự cô độc và bi thương.
Điều đáng buồn là không ai thực sự hiểu được những gì em đã trải qua. Họ chỉ nghĩ rằng em muốn sưởi cho ấm, mà không hề biết về những điều kỳ diệu em đã trông thấy, về cảnh huy hoàng lúc hai bà cháu bay lên trời để đón lấy những niềm vui đầu năm. Sự vô cảm và thờ ơ của xã hội chính là một trong những yếu tố đã đẩy cô bé đến cái chết. Đây là một trong những bài học đắt giá mà câu chuyện mang lại.
Để hiểu rõ hơn về cách trình bày và phân tích các vấn đề xã hội, bạn có thể tham khảo thêm cách viết bảng kiểm điểm một cách có cấu trúc.
IV. Ý Nghĩa và Bài Học Sâu Sắc Từ “Cô Bé Bán Diêm”
Truyện “Cô bé bán diêm” không chỉ là một câu chuyện cảm động mà còn chứa đựng nhiều giá trị văn học sâu sắc, đặc biệt quan trọng đối với các em học sinh lớp 6 khi tiếp cận những tác phẩm có tính giáo dục cao.
1. Giá Trị Hiện Thực
Tác phẩm phơi bày một cách chân thực hiện thực xã hội Đan Mạch đương thời (và rộng hơn là xã hội loài người), nơi sự phân hóa giàu nghèo sâu sắc, nơi những người nghèo khổ, yếu thế bị bỏ rơi, lạnh nhạt. Cô bé bán diêm đại diện cho biết bao số phận bất hạnh khác, phải đối mặt với cái đói, cái rét, sự vô cảm của cộng đồng ngay trong những khoảnh khắc đáng lẽ phải ấm áp nhất.
2. Giá Trị Nhân Đạo
Vượt lên trên hiện thực tàn khốc, câu chuyện vẫn tràn đầy tinh thần nhân đạo. An-đéc-xen đã dùng ngòi bút của mình để lên tiếng cho những người nhỏ bé, bất hạnh. Ông không chỉ đồng cảm với nỗi đau của cô bé mà còn ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn của em: những ước mơ trong sáng, lòng khao khát hạnh phúc, tình yêu thương dành cho bà nội. Cái chết của cô bé không phải là kết thúc bi thảm mà là sự giải thoát, là minh chứng cho lòng trắc ẩn và ước vọng về một thế giới công bằng hơn.
Với những tác phẩm văn học mang giá trị nhân văn cao, việc phân tích thường đòi hỏi sự tinh tế. Các em học sinh chuẩn bị lên lớp 7 có thể xem trước các bài soạn văn lớp 7 chân trời sáng tạo để làm quen với cách tiếp cận mới.
3. Bài Học Về Lòng Trắc Ẩn và Chia Sẻ
Đối với độc giả, đặc biệt là các em cô bé bán diêm lớp 6, câu chuyện là một lời nhắc nhở mạnh mẽ về lòng trắc ẩn, sự đồng cảm và trách nhiệm của mỗi người đối với những hoàn cảnh khó khăn xung quanh. Nó khuyến khích chúng ta hãy mở lòng, biết yêu thương, chia sẻ và hành động để không còn những số phận như cô bé bán diêm phải chết trong cô độc.
Sự tương phản giữa cái giấu diếm nỗi đau và sự hiển lộ của cái lạnh giá là một phần khiến câu chuyện thêm day dứt. Đôi khi, những điều không nói ra còn ám ảnh hơn. Về mặt ngôn ngữ, có những từ ngữ tưởng chừng giống nhau nhưng lại mang ý nghĩa khác biệt, ví dụ như giấu diếm hay dấu diếm cũng là một vấn đề thú vị trong tiếng Việt.
Kết Luận
“Cô bé bán diêm” là một kiệt tác văn học đã vượt qua mọi giới hạn thời gian và không gian. Dù được viết từ lâu, câu chuyện vẫn giữ nguyên giá trị giáo dục sâu sắc, đặc biệt khi được đưa vào chương trình Ngữ văn lớp 6. Tác phẩm không chỉ giúp các em học sinh rèn luyện kỹ năng đọc hiểu, phân tích văn bản mà còn gieo vào lòng các em hạt giống của tình yêu thương, lòng trắc ẩn và sự sẻ chia.
Hãy cùng nhau trân trọng những giá trị mà truyện mang lại, và biến những bài học ý nghĩa này thành hành động thiết thực trong cuộc sống, để không còn ai phải đối mặt với số phận nghiệt ngã như cô bé bán diêm lớp 6 trong đêm giao thừa giá lạnh.
Tài liệu tham khảo:
- Truyện ngắn “Cô bé bán diêm” (Den Lille Pige med Svovlstikkerne) của Hans Christian Andersen.
- Chương trình Ngữ văn lớp 6.