Đám tang là một phần không thể thiếu trong vòng đời của mỗi con người, mang theo những cảm xúc đau buồn, tiếc thương nhưng cũng là lúc để người sống tiễn biệt người đã khuất về nơi an nghỉ cuối cùng. Sau khi tham dự một đám tang, nhiều người Việt Nam thường có một phong tục quen thuộc là Cách đốt Vía Khi đi đám Tang Về. Vậy tục đốt vía này có ý nghĩa gì, tại sao mọi người lại thực hiện và liệu có những cách nào để thực hiện mà vẫn giữ gìn được nét văn hóa truyền thống nhưng đồng thời lại thân thiện hơn với môi trường sống xung quanh chúng ta?
Phong tục đốt vía sau khi đi đám tang về đã ăn sâu vào tiềm thức của nhiều thế hệ người Việt. Nó không chỉ đơn thuần là một hành động mà còn chứa đựng những ý nghĩa sâu sắc về mặt tâm linh và văn hóa. Mọi người làm điều này với mong muốn xua đi những “vía” hay năng lượng không tốt được cho là bám theo từ nơi có sự ra đi, từ đó cảm thấy nhẹ nhõm hơn và tránh được những điều xui rủi.
Đốt Vía Sau Đám Tang: Phong Tục Cổ Truyền Từ Đâu Mà Có?
Bạn có bao giờ thắc mắc tại sao ông bà, bố mẹ lại dặn dò phải thực hiện cách đốt vía khi đi đám tang về chưa? Phong tục này bắt nguồn từ quan niệm dân gian về sự ảnh hưởng của “âm khí” tại những nơi có đám tang. Theo quan niệm xưa, khu vực quanh người mất và nơi tổ chức tang lễ thường có âm khí nặng, có thể ảnh hưởng đến sức khỏe và vận may của người sống, đặc biệt là những người có vía yếu hoặc đang không khỏe.
Tại sao mọi người lại đốt vía khi đi đám tang về?
Người ta đốt vía để “thanh tẩy” bản thân khỏi những luồng khí tiêu cực hoặc những “vía lạnh” được cho là đã theo mình về nhà. Mục đích chính là để bảo vệ sức khỏe, tránh gặp những điều không may mắn và lấy lại trạng thái cân bằng, tinh thần thoải mái sau khi tiếp xúc với không khí tang lễ.
Các Cách Đốt Vía Khi Đi Đám Tang Về Phổ Biến Trong Dân Gian
Trong dân gian Việt Nam, có nhiều cách đốt vía khi đi đám tang về khác nhau, tùy thuộc vào từng vùng miền và từng gia đình. Tuy nhiên, có một số phương pháp phổ biến thường được áp dụng:
- Đốt giấy: Đây là cách phổ biến nhất. Người đi đám tang về sẽ bước qua đống lửa nhỏ được tạo ra từ việc đốt một tờ giấy hoặc một ít giấy vụn ngay trước cửa nhà. Việc bước qua lửa được xem là hành động “đốt” đi những thứ không tốt bám theo.
- Đốt lá bưởi, lá chanh hoặc các loại lá thơm khác: Ngoài giấy, các loại lá có mùi thơm mạnh như lá bưởi, lá chanh, lá sả, hoặc vỏ bưởi khô cũng thường được dùng để đốt. Mùi thơm và khói từ việc đốt các loại lá này được cho là có tác dụng xua đuổi khí lạnh, tà khí và làm sạch không khí.
- Đốt bồ kết: Bồ kết từ lâu đã được biết đến với công dụng thanh lọc không khí và xua đuổi côn trùng theo quan niệm dân gian. Đốt bồ kết sau khi đi đám tang về cũng là một cách đốt vía khi đi đám tang về được nhiều người áp dụng, bởi khói và mùi thơm đặc trưng của bồ kết được xem là rất hiệu nghiệm trong việc xua đi âm khí.
- Bước qua đống lửa nhỏ: Ở một số nơi, người ta tạo hẳn một đống lửa nhỏ (không chỉ đốt giấy) và người đi đám tang về sẽ bước qua đó.
{width=800 height=492}
Những cách đốt vía khi đi đám tang về này đã tồn tại qua bao đời, thể hiện niềm tin và sự cẩn trọng của người Việt đối với thế giới tâm linh. Tuy nhiên, nhìn từ góc độ khoa học và môi trường, việc đốt vật liệu, đặc biệt là trong khu dân cư, lại đặt ra những vấn đề đáng suy ngẫm.
Nhìn Từ Góc Độ Môi Trường: Việc Đốt Vía Ảnh Hưởng Thế Nào?
Là những người làm trong lĩnh vực môi trường, chúng tôi hiểu rằng mỗi hành động nhỏ hàng ngày của chúng ta đều có thể ảnh hưởng đến môi trường sống. Việc đốt giấy, lá cây hay bồ kết tuy là phong tục quen thuộc nhưng lại trực tiếp liên quan đến vấn đề ô nhiễm không khí.
Việc đốt các vật liệu truyền thống có ảnh hưởng đến chất lượng không khí không?
Chắc chắn là có. Khi đốt bất kỳ vật liệu hữu cơ nào (như giấy, lá cây, bồ kết), quá trình cháy sẽ giải phóng vào không khí nhiều loại chất gây ô nhiễm. Phổ biến nhất là các hạt vật chất lơ lửng (PM2.5, PM10) – những hạt bụi mịn mà mắt thường không thấy được nhưng lại rất nguy hiểm cho sức khỏe hô hấp khi hít phải. Ngoài ra, khói còn chứa carbon monoxide (CO), hydrocarbon, và các hợp chất hữu cơ bay hơi (VOCs). Việc đốt bồ kết tuy có mùi thơm dễ chịu với nhiều người nhưng khói của nó cũng chứa các thành phần hóa học có thể gây kích ứng.
Điều này đặc biệt đáng lưu ý khi việc đốt vía thường diễn ra ngay trước cửa nhà, trong khu vực có mật độ dân cư. Khói và bụi mịn từ hoạt động này sẽ lan tỏa trong không khí xung quanh, ảnh hưởng trực tiếp đến chính người thực hiện, các thành viên trong gia đình và hàng xóm lân cận. Đặc biệt là người già, trẻ nhỏ hoặc những người có bệnh lý về đường hô hấp sẽ rất nhạy cảm với khói bụi.
Để hiểu rõ hơn về sự ảnh hưởng của các hoạt động đến không khí chúng ta hít thở, bạn có thể tìm hiểu thêm về cách các trạm quan trắc môi trường không khí hoạt động để đo lường chất lượng không khí hàng ngày. Dữ liệu từ các trạm này cho thấy mức độ ô nhiễm bụi mịn thường tăng cao vào những thời điểm có nhiều hoạt động đốt, dù là đốt rác, đốt rơm rạ hay đốt vàng mã, hương trầm.
Việc đốt vía sau đám tang có thể không tạo ra lượng ô nhiễm lớn bằng các hoạt động đốt khác, nhưng nếu được thực hiện bởi nhiều người trong cùng một khu vực, nó cũng góp phần vào việc suy giảm chất lượng không khí cục bộ. Điều này đặt ra câu hỏi: làm thế nào để chúng ta vừa tôn trọng phong tục truyền thống, vừa có ý thức bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng?
Tìm Kiếm Các Cách Đốt Vía Khi Đi Đám Tang Về Thân Thiện Hơn Với Môi Trường
May mắn thay, ý nghĩa cốt lõi của việc đốt vía là “thanh tẩy” và “xả xui”, chứ không nhất thiết phải bám cứng vào phương pháp đốt truyền thống nếu nó tiềm ẩn nguy cơ cho sức khỏe và môi trường. Chúng ta hoàn toàn có thể tìm tòi và áp dụng những cách đốt vía khi đi đám tang về mới mẻ hơn, hoặc biến tấu từ cách cũ sao cho “xanh” hơn.
Dưới đây là một số gợi ý bạn có thể tham khảo:
-
Ưu tiên sử dụng nước để thanh tẩy: Nước là biểu tượng của sự trong sạch, gột rửa. Thay vì đốt, bạn có thể tắm rửa sạch sẽ bằng nước có pha các loại lá thơm như lá bưởi, lá sả, lá chanh. Nước ấm và hơi nước từ lá thơm không chỉ giúp cơ thể được làm sạch mà còn tạo cảm giác thư giãn, xua tan mệt mỏi, căng thẳng sau khi đi đám tang. Điều này rất giống với việc nêu vai trò của nước đối với cơ thể sinh vật – nước là yếu tố thiết yếu cho sự sống và sự thanh lọc.
{width=800 height=492} -
Sử dụng tinh dầu thiên nhiên: Trong thời hiện đại, tinh dầu chiết xuất từ bưởi, sả, chanh, tràm trà… rất phổ biến. Bạn có thể dùng đèn xông tinh dầu hoặc máy khuếch tán tinh dầu trong nhà để làm sạch không khí, tạo mùi thơm dễ chịu và xua đi cảm giác nặng nề. Phương pháp này vừa hiệu quả, an toàn, lại không tạo ra khói bụi gây ô nhiễm.
-
Thay thế việc đốt giấy bằng việc “đốt vía” tượng trưng: Ý nghĩa quan trọng là hành động “xả” đi những điều không tốt. Bạn có thể viết điều mình muốn “xả” lên một tờ giấy và sau đó xé nhỏ nó, vứt vào thùng rác thay vì đốt. Hoặc đơn giản là bước qua một chậu nước có pha lá thơm, hoặc qua một chiếc chiếu/vật dụng được chuẩn bị sẵn với ý niệm “bước qua” để rũ bỏ những năng lượng tiêu cực.
-
Tập trung vào thanh lọc tâm trí: Bên cạnh các hành động vật lý, việc thanh lọc tâm trí cũng vô cùng quan trọng. Sau khi đi đám tang về, hãy dành thời gian nghỉ ngơi, thiền định nhẹ nhàng, nghe nhạc thư giãn hoặc làm những điều khiến bạn cảm thấy bình yên và tích cực. Năng lượng tích cực từ bên trong chính là lá chắn hiệu quả nhất.
Áp dụng những cách đốt vía khi đi đám tang về này không làm mất đi ý nghĩa tâm linh của phong tục, mà còn cho thấy sự linh hoạt và khả năng thích ứng của văn hóa Việt Nam với bối cảnh xã hội hiện đại, khi mà vấn đề bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng ngày càng được chú trọng.
Ông Trần Văn Hùng, một chuyên gia nghiên cứu văn hóa dân gian tại Hà Nội, chia sẻ: > “Phong tục là để con người cảm thấy an tâm và kết nối với quá khứ. Tuy nhiên, phong tục cũng có thể thay đổi để phù hợp với cuộc sống hiện đại. Việc tìm kiếm những cách ‘đốt vía’ không khói bụi là một ví dụ tuyệt vời về sự kết hợp giữa giữ gìn bản sắc và ý thức về trách nhiệm xã hội, trách nhiệm với môi trường.”
Hướng Dẫn Chi Tiết Một Cách Đốt Vía Thân Thiện Với Môi Trường
Nếu bạn muốn thử một cách đốt vía khi đi đám tang về vừa hiệu quả theo quan niệm dân gian, vừa ít ảnh hưởng đến môi trường, hãy thử phương pháp “Thanh tẩy bằng nước lá thơm” này:
-
Chuẩn bị:
- Một nắm lá bưởi tươi (hoặc lá chanh, lá sả, lá mùi già).
- Một nồi nước sạch.
- Chậu lớn hoặc bồn tắm.
- Một chiếc khăn sạch.
-
Thực hiện:
a. Rửa sạch lá bưởi (hoặc các loại lá khác đã chuẩn bị).
b. Vò nhẹ lá bưởi cho tinh dầu tiết ra, sau đó cho vào nồi nước.
c. Đun sôi nồi nước lá. Sau khi sôi khoảng 5-10 phút, tắt bếp.
d. Đổ nước lá thơm ra chậu lớn hoặc bồn tắm. Pha thêm nước lạnh vừa đủ để có độ ấm phù hợp cho việc tắm.
e. Khi đi từ đám tang về đến cửa nhà, thay vì đốt lửa, bạn có thể đặt chậu nước lá ấm ở cửa.
f. Bước qua chậu nước (hoặc nhúng tay chân vào chậu nước) với tâm niệm “xả đi vía lạnh, xua đi điều không may”.
g. Sau đó, vào nhà và thực hiện việc tắm toàn thân bằng nước lá thơm đã chuẩn bị. Vừa tắm, bạn vừa hít hà mùi thơm tự nhiên và hình dung những điều không tốt đang được gột sạch theo dòng nước.
h. Lau khô người bằng khăn sạch.
{width=800 height=447}
Phương pháp này tận dụng công dụng làm sạch tự nhiên và mùi thơm thư giãn của lá cây, kết hợp với sức mạnh gột rửa của nước, mà hoàn toàn không tạo ra khói bụi gây hại. Đây là một cách đốt vía khi đi đám tang về rất đáng cân nhắc trong cuộc sống hiện đại.
Lời Kết
Việc tìm hiểu và thực hành cách đốt vía khi đi đám tang về là một nét đẹp trong văn hóa tâm linh của người Việt, thể hiện sự cẩn trọng và mong muốn bình an cho bản thân và gia đình. Tuy nhiên, trong bối cảnh môi trường ngày càng nhạy cảm, chúng ta hoàn toàn có thể lựa chọn những phương pháp thực hành phong tục này một cách khéo léo hơn, giảm thiểu tác động tiêu cực đến không khí và sức khỏe.
Hãy thử áp dụng những cách đốt vía khi đi đám tang về thân thiện hơn với môi trường mà chúng tôi đã gợi ý. Bằng cách đó, bạn không chỉ giữ gìn được ý nghĩa truyền thống mà còn đóng góp vào việc xây dựng một môi trường sống sạch đẹp và an toàn hơn cho tất cả mọi người. Văn hóa truyền thống và bảo vệ môi trường hoàn toàn có thể song hành cùng nhau.