Tin đồn về việc bầu ăn cá thu có thể khiến em bé sinh ra bị dị tật bẩm sinh đã và đang gây ra không ít hoang mang, lo lắng cho cộng đồng phụ nữ mang thai. Nhiều mẹ bầu băn khoăn liệu mình có nên ăn cá thu không và nếu lỡ ăn một ít thì liệu có ảnh hưởng gì đến thai nhi không. Việc hiểu rõ về giá trị dinh dưỡng cũng như những rủi ro tiềm ẩn của cá thu là vô cùng cần thiết để mẹ có thể đưa ra lựa chọn đúng đắn, đảm bảo sức khỏe tốt nhất cho cả mẹ và bé.
Cá vốn là một nguồn thực phẩm giàu vitamin, khoáng chất, chất béo tốt và protein thiết yếu cho cơ thể. Đối với phụ nữ mang thai và cho con bú, cá còn là nguồn cung cấp đa dạng các dưỡng chất quan trọng cho sự phát triển não bộ và hệ thần kinh của thai nhi. Tuy nhiên, việc lựa chọn và tiêu thụ cá trong thai kỳ cần hết sức thận trọng, đặc biệt là với cá thu. Một số loại cá thu có thể nhiễm độc thủy ngân, nếu mẹ bầu ăn phải có thể gây nguy hiểm cho sự phát triển của em bé. Vậy, thực hư việc Bầu ăn Cá Thu được Không và những lưu ý nào mẹ cần nắm rõ?
Bà bầu cân nhắc khi ăn cá thu để đảm bảo sức khỏe mẹ và bé
Cá thu là gì và những loại phổ biến ở Việt Nam?
Cá thu (có tên tiếng Anh là mackerel) là tên gọi chung của nhiều loại cá khác nhau thuộc họ cá thu ngừ. Loại cá này sinh sống chủ yếu ở vùng biển ôn đới và nhiệt đới với hơn 30 loài khác nhau.
Ở Việt Nam, cá thu sinh sống rải rác ở khắp các vùng biển, nhiều nhất là ở các vịnh biển từ Quảng Bình đến Vũng Tàu, biển Phú Quốc – Kiên Giang với các loại chính như:
- Cá thu Nhật (cá thu đao)
- Cá thu ảo hay còn gọi là cá thu kim, cá thu lam
- Cá thu hũ hay cá thu ngàng
- Cá thu chấm
- Cá thu bông hay cá thu non
- Cá thu vua hay cá thu ngừ
Bầu ăn cá thu được không? Giải đáp từ chuyên gia
Trong thai kỳ, mẹ bầu hoàn toàn có thể ăn cá thu, tuy nhiên cần có sự cân nhắc và điều chỉnh hợp lý. Nếu có ý định thêm cá thu vào thực đơn hàng ngày, đặc biệt là trong 3 tháng đầu, mẹ nên hạn chế và tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng. Nguyên nhân chính là do một số loại cá thu có thể chứa một lượng lớn thủy ngân, một chất độc hại có khả năng gây nhiễm độc cho mẹ bầu và ảnh hưởng nghiêm trọng đến thai nhi. Do đó, cá thu không phải là lựa chọn phù hợp để phụ nữ mang thai ăn mỗi ngày.
Theo khuyến nghị của Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), mẹ bầu chỉ nên ăn cá thu khoảng 2 – 3 lần mỗi tuần, mỗi lần với khẩu phần khoảng 100 – 110g. Điều quan trọng là mẹ nên chọn những loại cá thu nhỏ bởi chúng thường giàu dinh dưỡng mà lại ít chứa thủy ngân hơn.
Ngược lại, mẹ bầu cần tránh các loại cá thu to như cá thu vua bởi loại cá này có thể chứa hàm lượng thủy ngân cao “ngất ngưởng”. Đa phần, cá có kích thước càng lớn thì càng có khả năng tích lũy nhiều thủy ngân hơn trong cơ thể chúng.
Việc mẹ bầu bị nhiễm độc thủy ngân không chỉ có nguy cơ sảy thai, sinh non mà còn có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển trí não của thai nhi, khiến bé chậm nói, chậm biết đi, thậm chí có thể gây ra một số dị tật như mù, điếc, tổn thương thận hoặc trí não chậm phát triển. Để đảm bảo sự chuẩn bị kỹ lưỡng cho một thai kỳ khỏe mạnh, việc kiểm soát lượng thủy ngân nạp vào cơ thể là tối quan trọng.
Lợi ích không ngờ khi bầu ăn cá thu đúng cách
Cá thu là thực phẩm có giá trị dinh dưỡng rất cao. Cá thu rất giàu niacin, phốt pho, vitamin B12, selen, protein và vô số vi chất dinh dưỡng, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe của cả mẹ và bé.
Hàm lượng lớn omega-3 trong cá thu cũng rất tốt đối với sự hình thành và phát triển não bộ, hệ thần kinh của thai nhi. Nếu ăn các loại cá thu có kích thước nhỏ với một lượng vừa phải, mẹ bầu sẽ nhận được 5 lợi ích vượt trội như sau:
1. Bổ sung Omega-3 vượt trội
Axit béo omega-3 không chỉ quan trọng với sức khỏe của mẹ mà còn cần thiết đối với sự phát triển thần kinh và thị giác của thai nhi. Đặc biệt, việc bổ sung đủ omega-3 còn có thể ngăn ngừa sinh non và giảm nguy cơ tiền sản giật.
Axit béo omega-3 gồm 2 loại chính là EPA và DHA. EPA rất quan trọng đối với sức khỏe của tim và hệ miễn dịch, trong khi DHA đóng vai trò thiết yếu đối với não, mắt và hệ thần kinh. Cá thu là một trong những loại cá có hàm lượng omega-3 rất cao, chỉ 85g thịt cá có thể cung cấp đến 1209 mg axit béo omega-3 cho cơ thể.
2. Giảm nguy cơ thiếu hụt Vitamin B12
Tình trạng thiếu hụt vitamin B12 trong thai kỳ có thể làm tăng nguy cơ sinh non, sinh con nhẹ cân (theo một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Dịch tễ học Hoa Kỳ năm 2017).
Không những vậy, mẹ bầu bị thiếu vitamin B12 sẽ khiến trẻ sinh ra cũng thiếu hụt dưỡng chất này, ảnh hưởng đến tăng trưởng và chậm đạt các cột mốc phát triển. Việc bổ sung cá thu vào thực đơn có thể giúp mẹ bầu cung cấp vitamin B12. Cá thu rất giàu vitamin B12, 100g thịt cá thu có thể cung cấp đến 16,2 microgam vitamin B12 cho cơ thể, hỗ trợ cho sự phát triển kỹ năng của bé sau này.
Cá thu giàu dinh dưỡng nhưng cần ăn đúng cách để tránh thủy ngân gây hại
3. Cung cấp Riboflavin (Vitamin B2) thiết yếu
Riboflavin hay vitamin B2 là một vitamin thiết yếu giúp cơ thể sản xuất năng lượng. Ngoài ra, riboflavin còn thúc đẩy sự phát triển xương, cơ, hệ thần kinh cũng như giúp bé có thị lực tốt và làn da khỏe mạnh. Cá thu rất giàu vitamin B2, chỉ 85g là đã có thể đáp ứng khoảng 21% lượng riboflavin khuyến nghị mỗi ngày.
4. Phốt pho – Nền tảng xương chắc khỏe cho thai nhi
Bầu ăn cá thu được không, câu trả lời là có. Bởi cá thu là nguồn cung phốt pho giúp cho xương thai nhi phát triển chắc khỏe. Ngoài việc xây dựng hệ xương vững chắc cho thai nhi, phốt pho còn hỗ trợ quá trình co cơ, đông máu, chức năng thận và dẫn truyền thần kinh. Ngoài ra, phốt pho giúp duy trì và sửa chữa mô và tế bào. Cá thu là một nguồn phốt pho tuyệt vời, có thể cung cấp đến 236 miligam phốt pho trong khẩu phần 85g.
5. Selen giúp giảm biến chứng khi sinh
Thiếu hụt selen trong thai kỳ có thể dẫn đến các biến chứng như sảy thai tự nhiên, tiền sản giật và sinh con nhẹ cân. Cá thu là một nguồn cung cấp selen dồi dào, một miếng cá nặng 85g có thể cung cấp 44 microgam selen, góp phần vào một thai kỳ khỏe mạnh và hạn chế các biến chứng.
Gợi ý các loại cá an toàn và bổ dưỡng khác cho bà bầu
Việc ăn cá khi mang thai mang đến nhiều lợi ích cho sức khỏe. Để tránh nhiễm độc thủy ngân, mẹ bầu có thể ưu tiên những loại cá ít chứa thủy ngân thay vì các loại cá lớn như cá thu vua, cá kiếm, cá ngừ mắt to. Dưới đây là một số lựa chọn cá an toàn và bổ dưỡng để bổ sung DHA, protein và khoáng chất:
- Cá hồi: Giống như cá thu, cá hồi cũng rất giàu vitamin B12, B6, vitamin D, niacin, selen, i ốt, phốt pho, sắt, DHA. Tuy nhiên, mỗi tuần bạn cũng chỉ nên ăn khoảng 360g.
- Cá lóc (cá quả): Trong 100g thịt cá lóc có 18,2% protid, 2,7% chất béo, 90mg canxi, 240 mg phốt pho, 2,2mg sắt và một số chất khác tốt cho việc chuyển dạ.
- Cá chép: Trong thịt cá chép có chứa rất nhiều dưỡng chất như axit béo omega-3, axit folic, canxi, axit glutamic, glycine, chất béo, arginine… Các nghiên cứu nghiên cứu văn hóa về ẩm thực truyền thống cũng chỉ ra cá chép có vai trò quan trọng trong chế độ dinh dưỡng của phụ nữ mang thai.
- Cá diêu hồng: Thịt dày, thơm ngon, ít tanh, rất có lợi cho phụ nữ mang thai. Thịt của loại cá này có chứa nhiều protein, vitamin A, B, D và chất khoáng như photpho, góp phần tạo nên vẻ đẹp tự nhiên và sức khỏe cho mẹ bầu.
Đa dạng các loại cá an toàn và bổ dưỡng trong chế độ ăn của mẹ bầu
Kết luận
Như vậy, những băn khoăn về việc bầu ăn cá thu được không đã có lời giải đáp. Mẹ bầu hoàn toàn có thể thưởng thức cá thu, miễn là chọn đúng loại (cá thu nhỏ), ăn với lượng vừa phải và đúng tần suất khuyến nghị. Cá thu mang lại nguồn dinh dưỡng dồi dào với omega-3, vitamin B12, Riboflavin, phốt pho và selen, tất cả đều cực kỳ quan trọng cho sự phát triển toàn diện của thai nhi và sức khỏe của mẹ. Tuy nhiên, việc tránh xa các loại cá thu lớn có hàm lượng thủy ngân cao là điều bắt buộc để phòng ngừa những rủi ro không đáng có.
Để đảm bảo an toàn tuyệt đối, mẹ bầu nên ưu tiên bổ sung đa dạng các loại cá ít thủy ngân khác vào chế độ ăn uống hàng ngày như cá hồi, cá lóc, cá chép, cá diêu hồng. Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng để có chế độ ăn phù hợp nhất với tình trạng sức khỏe cá nhân và giai đoạn thai kỳ của mình. Sức khỏe của mẹ và bé là ưu tiên hàng đầu, hãy là một người mẹ thông thái trong việc lựa chọn thực phẩm.
Tài liệu tham khảo
- U.S. Food and Drug Administration (FDA) – Dietary Advice for Pregnant Women and Parents.
- Journal of Epidemiology (2017) – Research on vitamin B12 deficiency during pregnancy.
- Hello Bacsi – Bài viết gốc.